Veteriner hekimler, Zoonotik hastalıklarla mücadelede, ‘Tek Sağlık’ yaklaşımını önerdi

-Veteriner hekimler, Dünya Zoonoz Günü’nde küresel tehdit haline gelen zoonotik hastalıklara dikkat çekti.

Burdur Veteriner Hekimler Odası’ndan 6 Temmuz Dünya Zoonoz Günü dolayısıyla basın açıklaması yapıldı. Veteriner Hekimler Odası Başkanı Başkanı Kazım Üstüner, “Louis Pasteur tarafından kuduz aşısının başarı ile kullanıldığı 6 Temmuz 1885 tarihi dikkate alınarak, her yıl 6 Temmuz, Dünya Zoonoz Günü olarak anılıp kutlanmaktadır.” dedi. Açıklamasına Zoonoz teriminin tanımıyla başlayan Başkan Üstüner, “Zoonoz; Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalık demektir. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerle küçülen dünyada; insanlık çözüm gerektiren çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. Dünyadaki küçülme hastalıkların hızla yayılmasına sebep olmuş, Covıd-19 gibi küreselleşen zoonotik hastalıklar maalesef küresel tehlike ve tehdit haline gelmiştir.

-İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvansal kökenlidir

Yapılan araştırmalarda COVID-19’a kadar Dünya üzerinde her yıl 2 milyar vaka olduğu ve 2,7 milyon insanın zoonotik hastalıklardan öldüğü tahmin edilmektedir. İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvansal kökenlidir. Yeni oluşan patojenlerin (Ebola, Batı Nil, COVID-19, Kuş Gribi) yüzde 75’i hayvanlardan insanlara geçmektedir. Gıda kaynaklı hastalıkların yüzde 90’dan fazlası hayvansal gıdalardan kaynaklanmaktadır. Her yıl ortaya çıkan 5 yeni insan hastalığının 3’ü hayvan orijinlidir. Zoonotik hastalıklar grubunda yer alan etkenlerin yüzde 80’i potansiyel biyoterör etkenleri arasında bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın tehlikeli görüp ihbarını mecbur kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar olup, ülkemizde Dünyadaki 200’ün üzerindeki zoonotik hastalığın ortalama 5/2’sine rastlanmaktadır. Halen en çok rastlanan zoonotik hastalıklar olarak Brusella (Malta humması), Şarbon, Salmonellozis, Tüberküloz, Kırım Kongo Kanamalı ateşi, Tokzoplazma ile Kuduz hastalığı sayılabilir.

-Hayvanları korumak insanları korumaktır

Dünya zoonoz gününün amacı; günümüz insanı ve gelecek nesiller için ciddi anlamda tehlike arz eden ve küresel bir tehdit haline gelen zoonozlara karşı insanları korkutmak ya da insan- hayvan ilişkisine negatif müdahalede bulunmak değildir. Amaç, hepimizin refahı ve daha sağlıklı bir dünya vizyonunun gerçekleştirilebilmesi için, halk sağlığı stratejilerinde temel kabul gören, tıbbın en önemli ve uygulanabilir konusu olan koruyucu hekimlik kavramını hayata geçirmek için toplumu bilinçlendirmektir.  Yine bu günün amacı; zoonotik hastalıkların sürdürülebilir kontrolü ve eradikasyonu için kaynakların da birleştirildiği toplum işbirliğinin yapılmasının gerekliliğine dikkat çekmektir. 6 Temmuz’da dünyaya hayvanları korumanın insanları korumak olduğunu hatırlatmak amaçlanmaktadır. Genel olarak pandemilerde erken uyarı, erken teşhis ve erken reaksiyon ile hızla gerekli tedbirleri alarak hastalığın kontrol ve eradikasyonunu sağlamak en temel yaklaşımdır. Zoonotik hastalıklarla mücadelede başarı “Tek Sağlık” yaklaşımı ile mümkündür.  Covıd-19 bu yaklaşımın vazgeçilmezliğini ortaya koymuştur. “Tek Sağlık”, zoonotik hastalıkların insan, hayvan ve çevre sağlığı ile uluslararası ticaret ve ekonomi üzerine oluşturduğu küresel etkilere bağlı olarak gündeme gelmiştir.  “Tek Sağlık” yaklaşımı, yerel ulusal ve küresel alanda çalışan farklı disiplinlerin insan, hayvan ve çevrenin optimal sağlığı için işbirliği faaliyetlerini kapsamaktadır.

-Korunma tedaviden daha etkili ve ekonomiktir

‘Korunma Tedaviden Daha Etkili ve Daha Ekonomiktir.’ Sloganı ile yola çıkan, hayvanlardan insanlara bulaşabilen ve küresel halk sağlığını tehdit eden bulaşıcı hastalıkların kontrolünde, antibiyotik direnci ile mücadelede ve gıda güvenirliğinin sağlanmasında beşeri hekimler, veteriner hekimler, çevre uzmanları ve diğer sağlık personelinin bir arada çalışmasını sağlayan “Tek Sağlık” kavramıyla ilgili somut girişimlerde bulunmak büyük önem taşımaktadır. Ancak, ülkemizde “Tek Sağlık” kavramı için girişimler olsa da, “Tek Sağlık” sistemi mevcut mevzuatlar ve yapılarla kurumsallaşmakta ve katma değer yaratmakta istenen başarıyı yakalayamamıştır. Burdur Veteriner Hekimler Odası ve Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının “Tek Sağlık” yaklaşımını gelişmiş ülkelerde olduğu gibi benimsemelerini, mesleğimizin hayvan sağlığı ile refahını, toplum sağlığını ve çevreyi korumadaki hayati rolünü desteklemelerini, bakanlık teşkilat yapılanmasının bu konsepte uygun hale getirilmesinin ülkemiz açısından önemli bir ihtiyaç haline geldiğini vurgulamak istiyoruz. Veteriner hekimlik hizmetlerinin temel sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası gerçeği kabul edilmeli, “Tek Sağlık” yasası çıkarılarak, gerekli yasal ve yapısal düzenlemeler yapılmalıdır.  Bu doğrultuda “Tek Sağlık” sistemine uygun olarak Hastalık Kontrol ve İzleme Merkezi kurulmalı, Tarım ve Orman Bakanlığında Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü ile Sağlık Bakanlığında Veteriner Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatları ihdas edilmelidir.

-Veteriner hekimler halk sağlığının güvencesidir

Dünya Zoonoz Günü vesilesiyle, zoonotik hastalıklara karşı can siperane mücadele eden veteriner hekimlerin de bir an önce sağlıkta şiddet yasasına dahil edilmesini, yıpranma payı ve özlük haklarında gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını bekliyoruz. Son olarak 23.06.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7411 sayılı Kanunla Sağlık Çalışanlarının özlük haklarında yapılan iyileştirmelerde Veteriner Hekimler “Anayasanın Eşitlik İlkesine “aykırı olarak yine kapsam dışı bırakılmışlardır. Gecesi gündüzü, Cumartesisi, Pazarı belli olmayan biz veteriner hekimleri, sağlık sınıfında değerlendirmeyen yaklaşım ve düzenlemelere karşı mücadelemizi sürdüreceğiz. Bilinmeli ki; veteriner hekimler zoonoz hastalıklarla mücadelenin kahramanı, halk sağlığının güvencesidir. Dünya Zoonoz Gününün ülkemiz ve mesleğimiz için daha güzel yarınlara vesile olması dileklerimizle; tüm meslektaşlarımızın, büyük Türk milletinin ve islam aleminin mübarek Kurban Bayramını kutlarız.” dedi.

Mine KAYA