KORONAVİRÜS PANDEMİSİ SÜRECİNDE BİREYLERİN İYİ OLUŞUNU ARTTIRMAYA YÖNELİK MÜDAHALE PROGRAMI

Bireylerin sağlığını, ekonomiyi ve refahını tehdit eden koronavirüs salgınının oluşturduğu belirsizlik, bireyin özgürlüğünün kısıtlanması, kendisinin ve sevdiklerinin hasta olmasına yönelik korku gibi durumlar nedeniyle bireyler psikolojik olarak yıpranabilmektedirler. Salgın, bireylerin kaygı yaşamalarına ve stres geliştirmesine yol açabilmektedir. Aynı zamanda bireylerde, dikkat sorunları, huzursuzluk, çaresiz hissetme, motivasyonda azalma , aile içi iletişim sorunları, öfke, yaşananlara tahammülsüzlük ve kaygıya bağlı uykusuzluk görülebilmektedir (Ekiz ve ark., 2020; Yıldırım ve ark., 2020; WHO, 2020). Diener (2000)’in yaptığı iyi oluş tanımına göre, salgın sürecinde ortaya çıkabilecek belirtiler, yaşamdan aldığımız doyumun ve olumlu duygularımızın azalıp olumsuz duygularımızın artmasına neden olabilmektedir. Bu müdahale ise bireylerin riskten kaçınmasını, evde kalarak belirli etkinlikler ile stres, endişe, kaygı gibi olumsuz duyguların azaltılmasını; iyi oluş, mutluluk ve yaşam doyumunun arttırılmasını amaçlamaktadır.

 1. GÜN MÜDAHALESİ

 Araştırmalarda, dışarıdan zorlama olmadan gönüllü yardım etmenin iyi oluşu arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır (Mellor ve ark., 2009; Weinstein ve Ryan, 2010). Kişiler evde kullanılmayan kıyafetleri dezenfekte ederek ihtiyacı olan kişilere ulaştırma,  ihtiyacı olanlara yiyecek içecek kolisi hazırlama ya da evlerinin önüne sokak hayvanları için bir kap su ve mama koyma görevini üstlenebilirler.

 2. GÜN MÜDAHALESİ

 Birçok sağlık sorununu azaltan ,kaygıyı ve depresyonu azaltan spor faaliyetleri aynı zamanda bireyin psikolojik iyi oluş halini ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkiler (Dünya Sağlık Örgütü, 2002; Rejeski ve ark., 2013). Birey evde yapılabilen sporları, egzersiz ve hareketleri, rahat kıyafetler giyerek, bedeninin farklı bölümlerini örneğin; kol, karın, kalça, bacak çalıştıracak şekilde zinde kalmak, sağlıklı yaşam ve form tutmak için yapabilir.

 3.GÜN MÜDAHALESİ

Psikolojik dayanıklılıkla ilişkili olan ve dayanıklılığı güçlendiren sosyal destek; anne, baba, eş, sevgili, arkadaşlar gibi bireyin çevresinde var olan ve bireyin hayatında yer edinen kişiler tarafından yapılan yardım olarak tanımlanmaktadır (Malkoç ve Yalçın, 2015; Sorias, 1988; Terzi, 2016; Yılmaz ve Karaca, 2008). Kişiler evde kaldığı süreçte anne, babası, eşi ya da çocuklarıyla vakit geçirmektedir. Bireyler aileyle vakit geçirerek sosyal destek kaynaklarını güçlendirebilirler. Evdeki görevleri paylaşarak, birbirlerine yardım ederek, birlikte yemek yaparak, birlikte bir aktiviteyi paylaşarak, film izleyerek, bir arada kitap okuma saatleri yaparak aile içinde iletişim kuvvetlendirilebilir. Birey evde yalnız ise telefon ya da bilgisayar yardımıyla sevdikleriyle görüşmeler yapabilir. Sosyal destek bu süreçte dayanıklılığımızı ve psikolojik iyi oluşumuzu arttırabilir.

 4.GÜN MÜDAHALESİ

 Bireyin istek ve becerilerine uygun,  hedefe ulaşma sürecinde bulunan ve bilenmeyen şeylerin öğrenildiği, farklı deneyimler sunan etkinlikler, bireyin mutluluğunu ve öznel iyi oluşunu etkilemektedir (Tuzgöl Dost, 2006). Zevk alınarak yapılan etkinliklerden olan hobiler, kişinin hazza ulaşmasını dolayısıyla mutluluğu etkilemektedir (İsmail, 2018). Satranç oynamak, dans etmek, müzik dinlemek, sanal gezi ve müze turlarına katılmak, belgesel ya da film izlemek, yeni yemek tarifleri denemek, örgü örmek, çiçeklerle ilgilenmek, tasarım yapmak, çizim yapmak, günlük yazmak, yeni bir dil öğrenmek gibi birçok etkinlik çeşidi kişilerin ilgi ve isteğine göre seçilebilir ve evde kalınan süreçte kişilerin hazza ulaşmasını sağlayabilir.

 5.GÜN MÜDAHALESİ

 Bilinçli farkındalık, bireyin geçmiş ve gelecekten bağımsız bir şekilde, kendi içinde olanları ya da dış dünyayı kabul ederek dikkatini vermesi ve anın deneyimlerini yaşayıp, kabul etmesi olarak tanımlanmaktadır (Bishop ve ark., 2004; Brown ve Ryan, 2003; Brown, Ryan ve Creswell, 2007). Doğu meditasyonundan doğan bilinçli farkındalık, dikkati odaklamanın yoludur ve olumlu duygular, iyi oluş, mutlu olma, yaşam doyumu ile ilişkisinin yüksek olduğu yapılan araştırmalarda görülmektedir (Baer, 2003; Baer ve ark., 2008; Brown ve Ryan, 2003; Falkenström, 2010; Howell ve ark., 2008). Doğu ülkelerinde tedavi amaçlı bazı bilinçli farkındalık meditasyonları kullanılmaktadır. Birey nefes alışverişine odaklanabilir, meditasyon yapabilir ve meditasyon sürecinde ne hissettiğine ne düşündüğüne, fiziksel duyu ve algılara odaklanabilir (Çatak ve Ögel, 2010).