AÇLIK VE YOKLUĞA RAĞMEN VATANI SAVUNDULAR

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, sanayiden turizme birçok alanda Türkiye'nin önemli kentleri arasında yer alan Gaziantep, milli mücadele yıllarında gösterdiği kahramanlıkla da farklı bir öneme sahip.

Kurtuluş Savaşı döneminde tüm olumsuzluklara rağmen 2 yıl gibi uzun bir süre aç ve susuz düşmana göğsünü siper eden Gaziantepliler, kendilerine vatan topraklarını emanet eden şehit ve gazilerini rahmetle anıyor.

Kurtuluş hikayesi kahramanlık örnekleriyle dolu Gaziantep, Mondros Mütarekesi'nin 7. maddesi gerekçe gösterilerek 15 Ocak 1919'da İngilizler tarafından işgal edildi ve Eylül 1919'da Fransızlara bırakıldı.

Aralarında gönüllü Ermeni birliklerinin de bulunduğu "Fransız işgal kuvvetleri", 29 Ekim 1919'da Antep'e girdi. Kentte büyük tepkiyle karşılanan işgal, 29 Ekim günü 13. Kolordu Kumandanı Ahmet Cevdet Bey tarafından işgal kuvvetleri kumandanına bir telgraf yazılarak protesto edildi.

Ermeni tercümanla şehre gelen bir Fransız subayının 5 Kasım 1919 Cuma günü Akyol Camisi'nde asılı Türk bayrağını Türk polisine zorla indirtmesi, Antep'in kurtuluşunu ateşleyen olay olarak tarihe yazıldı.

Fransız askerleriyle Türk polisleri arasında çıkan kavga nedeniyle örgütlenen Cemiyet-i İslamiye tarafından 23 Kasım'da büyük bir miting düzenlenerek, bir taraftan haksız işgal protesto edildi, diğer taraftan da halkın içindeki özgürlük ateşi alevlendirildi.

Bu arada Mustafa Kemal Paşa, 1 Aralık 1919'da Kazım Karabekir'e "son derece gizli tutulması" gereken bir telgraf göndererek, Kilikya, Urfa, Maraş, Antep işgalinin ve Ermenilerin yaptıkları cinayetlerin şiddetle protesto edilmesini ve mücadelenin ilanını bildirdi.

Ocak 1920'de şehir dışında ilk mücadele başladı, Fransızların Kilis ve Maraş'a giden kuvvetleri henüz yollardayken etkisiz hale getirildi.

Kentin düşman işgalinden kurtarılmasında önemli görevler alan Şahin Bey, Antep-Kilis yolunu kapatarak Fransız garnizonunun Katma'daki tümeniyle irtibatını kesti.

Çocuklar iletişimi sağladı

Bugünkü İnönü Caddesi'ndeki askeri fırın önünden 21 Ocak 1920'de 10 yaşındaki oğlu Mehmet Kamil ile geçen bir kadının, sarhoş 2 Fransız askerince taciz edilip, peçesi açılmak istendi. Bu sırada annesini korumak için Fransızlara taşla saldıran küçük Mehmet Kamil, işgalci askerlerce süngülenerek şehit edildi.

Bu olayın ardından halkın sabrı taştı ve topyekun mücadele başladı. Bugün "Şehit Kamil" olarak bilinen Mehmet Kamil'in ölümü sonrasında iş yerleri günlerce kapalı kaldı ve bölgedeki bazı illerde Antep'e destek mitingleri düzenlendi.

Antepli çocuklar kimi zaman cephedeki büyüklerine mermi taşıdı, kimi zaman su ve yemek götürdü. Haberci olarak da iletişimi sağlayan çocuklar, gerektiğinde düşman kuvvetlerinin kullandığı telgraf direklerine çıkarak telleri kesti. Küçük bedenlerine rağmen büyük kahramanlıklar sergileyen çocuklardan birçoğu şehit veya gazi oldu.

6 bin 317 vatan evladı şehit verildi

Mücadele sırasında Antepliler, düşmana karşı mücadele verirken kent bir süre kuşatma altında kaldığı için yaklaşık 2 yıl açlık ve yoklukla da ayrıca mücadele etti.

Şahin Bey, 28 Mart 1920'de Kilis yolunda Fransızlarla Elmalı Köprüsü üzerinde çıkan çatışmada şehit düştü. Halkın çok sevip saydığı Şahin Bey'in şehit düşmesinin ardından 1 Nisan 1920'de şehirde şiddetli bir harp başladı.

Şehrin 27 mahallesine bir semt reisi tayin edildi ve Antep halkı 1 Nisan 1920'den 7 Şubat 1921'e kadar "Ölürsem şehit, kalırsam gazi olurum" diyerek Fransızlara karşı direniş gösterdi. Bu süre içerisinde yapılan kuşatma, Antep halkını açlık, sefalet ve mühimmat sıkıntısıyla karşı karşıya bıraktı.

Yaklaşık 10 ay süren ve 6 bin 317 vatan evladının şehit verildiği çatışmalar sürerken, yapılan bu fedakarlıklara karşılık TBMM, Antep'e 8 Şubat 1921'de "Gazi" unvanını verdi.

Fransızlar, Ankara Antlaşması'nın ardından 25 Aralık 1921'de şehri boşaltmaya başladı. İki yıl süren işgalden sonra Gaziantep'ten zafer ve özgürlük nidaları yükseldi.

1921 yılındaki "Gazi" unvanından sonra halkın Milli Mücadele'de gösterdiği takdire şayan hizmetlerinden dolayı TBMM tarafından mücadeleden 87 yıl sonra 7 Şubat 2008'de çıkarılan 5734 sayılı kanunla Gaziantep'e "İstiklal Madalyası" verildi.

Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği direnişle Milli Mücadele'de önemli bir yer tutan Gaziantepliler, atalarının 103 yıl önceki kahramanlığını unutmuyor.

Mücadelede kullanılan silahlar da yer alıyor

Kurtuluş Savaşı'ndaki Antep mücadelesi, Panorama 25 Aralık Müzesi'nde halen diri tutuluyor.

Seferpaşa Mahallesi'nde inşa edilen müze, Rus ressam Aleksander Samsonov'un dönemi yansıtan yağlı boya çalışmalarının yer aldığı 4 alandan oluşuyor.

Müzede, gazi ve şehit yakınlarının bağışladığı eşyalar, Antep savunmasına şahitlik eden binalardan kalma kapılar, pencereler, mücadelede kullanılan silahlar ve o dönemde kullanılan kıyafetler yer alıyor.

25 Aralık bayram coşkusuyla kutlanıyor

Panorama 25 Aralık Müzesi Tarih Kurulu Başkanı Bekir Sıtkı Severoğlu, AA muhabirine, Gaziantep'in kurtuluşunun gerçekleştiği 25 Aralık tarihinden bu güne 103 yıl geçtiğini söyledi.

25 Aralık'ı bayram olarak kutladıklarını ifade eden Severoğlu, şöyle konuştu:

"Ne acıdır ki dünyada halen savaşlar devam ediyor. Bir asır önce Gaziantep'te sivil hedeflere karşı Fransızların kullandığı o çok ağır bombardımanlar benzer biçimde dünyanın muhtelif yerlerinde devam ediyor. Hem Ukrayna'da görüyoruz hem de Karabağ'da gördük. Bugün Gazze'de İsrail'in çok ağır bombardımanlarıyla hastanelerin vurulduğu, binaların bombalandığı ve sivil insanların öldüğünü görüyoruz. 103 yıl önce Antep'te binlerce insan öldü. Binlerce insan kolunu bacağını kaybetti."

"8 dilde müze gezilebilecek"

Müzeye gelen ziyaretçilerin aldıkları barkod sistemi ile İngilizce Fransızca, Türkçe ve Arapça dillerinin rehberliğinde müzeyi gezebildiğini belirten Severoğlu, "Önümüzdeki günlerde bu rehbere Çince, Rusça, Almanca ve İspanyolca dilleri de eklenecek. Toplamda 8 dilde müze gezilebilecek." dedi.

Gaziantep savunmasında kadın, çocuk, genç ve yaşlısı ile mücadele verildiğini anlatan Severoğlu, "Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Gaziantep'e gönderdiği o yürekli kahraman subaylar ile birlikte Gaziantep halkının gücünün birleştiği olağanüstü çaba sonucu o zamanki dünyanın en güçlü ordusu Fransa ordusuna karşı eşsiz bir mücadele verilmiştir. O mücadelenin sonunda vatan topyekun kurtulmuştur." diye konuştu.

AA